Zoom Gorbeiako gailurretik hegoalderantz jaisten diren mendi-lepoetan, nolabaiteko horizontaltasuna duten lur iragangaitzak izateak, iraun egiten duten putzuak eratzen dira. Zohikaztegi txikiak eratzen dira bertan, eta goroldioa eta putzuetara eta tenperatura baxuetara bereziki egokiturik dauden bestelako landareak ugaltzen dira. Esfagnoa izaten da nagusi goroldioei dagokienean, poliki-poliki bertikalean hazten den espeziea. Beheko aldeak trinkotu egiten dira azpian, materia organikozko geruza osaturik, eta urak eta hotzak mugak jartzen dituzte, nekez biziko direlarik bertan ornogabeak eta deskonposizioa eragiten duten mikroorganismoak. Sakonean behin gogortzen denean, zohikatz bihurtuko da, berotzeko gaitasun txikia duen landare-ikatza, batez ere lorezaintzan erabiltzen dena.

Esfagnoen artean, berriz, giro hauetakoak baino ez diren landareak agertuko dira, koipetxoa eta eguzki-ihintza esaterako. Putzuz jositako lurraren nitrogenorik eza konpentsatzeko, landare hauen hostoek eltxoak eta tamaina txikiko intsektuak harrapatzen dituzten muzilagoa dute, eta elikagai balio izango dieten nitrogedun konposatuak erauzteko, harrapakinen gorputzak liseritzen dituzten entzimak ekoizten dituzte. Koipetxoa ez da hazten zohikaztegietan soilik, lurralde guztiko horma hezeetan baino. Arrosatxo eran antolatzen diren hosto berde biziak nabarmen ageri dira harkaitzen arrailei gogor eutsirik.

Esfagnalen inguruetan, sastraka herrestaria hazi ohi da, zohikaztegietako eta ziliodun txilarrak nagusi direla. Putzuek hain tinko irauten ez duten tokietan, sakabanaturik agertzen dira urkiak, eta ugaria izaten da anbulua, lur azidoak eta ikuziak daudela adierazten duen landarea
.

Zoom Mendialdeko toki heze hauetan bizi dira igel gorria, apo arrunta eta uhandre palmatua. Gorbeiako zohikaztegien kontzentraziorik handiena Larreakortako trokaren burualdea k osatzen duen lepoaren goiko aldeetan ematen da, Menoiotik Berretinera doan zubian, eta Oderiagaren hegoaldean eta Sintxitako trokan.

Zohikaztegiek, baina, erakusgarri hobea eta zabalagoa izan zuten Saldropo inguruetan, Barazarren ondoan.

Saldropokoa ez ezik, beste esfagnal eta toki heze batzuk (txilardi hezeak eta beste toki putzudunak) aurki daitezke Gorbeiako Parkean: Martintxua, Beraso, Sakutu-Sekelekularre, Legortxiker, Algorta eta Austigarmin. Larrederreko parajean ere, badira dozena erdi bat alde zingiratsu edo lupetsu.

Saldropoko Toki Hezea

Zoom Zeanuri udalerrian dago (Bizkaia), Atxuriko haitzen oinean, Gorbeiako mazizoan.

Orain urte asko ez dela, ekosistema berezia zegoen toki honetan, Saldropoko zohikaztegia izenaz ezaguna zena. Ekologiaren aldetik balio handikoak diren alde zingiratsuak dira zohikaztegiak eta bertatik ateratzen da, lehorketa-prozesua gauzatu ondoren , zohikatza. Zohikatz horren ustiapenerako erabili izan zen prozesuak eragotzi egin zuen toki hau zohikaztegi gisa lehenera itzul zedin.

Biologiaren aldetik tokiak eskaintzen zituen aukeren jakitun, ordea, 1990.ean ekin zitzaien antzinako zohikaztegia toki heze gisa ontzeko neurriei eta, neurri horietan aurrenekoa, ordurako jadanik hainbat intsektuk, anfibiok eta uretako landarek kolonizatuta zeuzkaten putzu guztiak zaintzearena izan zen.

Atzera itxi ziren drenajeak ur-lamina areagotzeko xedearekin, landareak kolonizatu gabeko gai agorren mendixkak lautu egin ziren, esparruaren ingurua hesiak jarri ziren aziendak eraso ez ziezaien, eta zuhaixken hesi naturala landatu zen toki hezea kanpoko eraginetatik babesteko eta, horrekin batera, faunaren hainbat espezierentzako, hegaztientzako bereziki, erakargarri, aterpe eta elikagai izan zedin.

Zoom Suspertze-prozesua bizkortzeko, urki ugari landatu da bertan, izan ere, antzina hainbat eta hainbat omen zeuden-eta, bertan, oraindik egokiro gorde izan diren eta, toki hezearen ertz batean, zohikatzaren artean ikusgai dauden enborren antzina-antzinako arrastoek erakusten digutenez.

Saldropoko lautada guztian zelai hezeak eta putzudun tokiak nagusitzen diren arren, toki hezeak berak 3 hektarea inguru okupatzen ditu. Euri urak eta urtaroen artean alde handiak badaude ere, uraren presentzia etengabea izan dadin bermatzen duten iturri txiki batzuek elikatzen dute funtsean. Bertan putzuak eta munak, antzinako drenaje-zanga eta zohikatzaren lekukoa den azalera txiki bat daudelako igar dezakegu zein den toki hezea.

ZoomLandaredia: Landare haragijaleak, uretako hirusta, zenbait goroldio-espezie, zingiretako txilarra eta antzinako zohikaztegian ohiko ziren beste hainbat landare-motarik apenas dagoen gaur egun toki hezean, bertan irauteko aukera ematen zien substratua bertatik atera egin zelako. Landare horietako zenbait, Saldropoko esparruan desagerturik dagoen arren, bada oraindik inguruetako zohikatz-aldeetan.

Landarerik gabeko munen kolonizazioan azkar batean dabiltza landare aitzindari batzuk. Urarekin lotuta egoten diren landareak dira bertako epsezi-kopurua etengabe ugalduz doana. Batzuk aipatzearren, ezin utzi ditzakegu esan gabe ihiak, lezka hostoestua, belar-tximista eta Potamogetum poligonifolius, Gliceria fluitans eta Groenlandia densa izenekoak. Esparruaren barruan, berriz, badira gorostiak ere, haritz aleren batzuk eta basa-madariondoak, elorri zuriak, sahatsak eta duela gutxi birlandatu diren urkiak.

Saldropon aurkituko ditugun espezieetako beste bat txilarrena da (Daboecia cantabrica, Erica vagans, Calluna vulgaris eta hain urria den Erica tetralix), azafrai eroa, zohikaztegietako errosta eta ahabia. Zohikaztegian antzina zeuden landareen arrastoren bat ere antzeman dakieke beraietako batzuei.

ZoomFauna: Fauna da, halatan ere, Saldropoko Toki Hezea bereziago bihurrarazten duen ezaugarria. Tximeleta ikusgarrien espezieak asko eta asko dira (Papilio machaon, Inachis io), bai eta, neurri handiagoan edo txikiagoan, urarekiko zerikusia duten bestelako intsektuak ere: kolore biziak dituzten orratzak eta burduntziak. Putzuen barruan igerian aurkituko ditugu uretako intsektuak: atzeka igeri egiten duena, txalupa-zaina eta kakalardo urpekaria.

Putzuak eta esparruko uretako landareak aparteko biotopo gertatzen dira anfibioen hazkunderako. Gaurdaino hamar espezie katalogatu izan dira bertan, euretariko batzuk, populazio garrantzizkoekin: igel berdea eta igel gorria besteak beste. Beste batzuk ez dira hain ugariak, baina badira bertan, San Antoneko igeltxoa, igel bizkorra, uhandre alpinoa eta abar.

Zoom Saldropon aurki daitezkeen hegaztiak, oro har, banaketa zabalekoak dira, bai toki hezeko zuhaixketan habiak egiten dituztenak artzandobi arrunta, pitxartxar burubeltza, berdantza horia), eta bai lantzean behin agertzen diren bisitariak eta inguruetako birlandaketetan bizi direnak ere (hegabera, oilagorra, zata, miru beltza, zapelatz arrunta, mirotz zuria, kukua, eta abar).

Toki hezeak, hala ere, harrera ornitologikorako gaitasun handia dauka bere baitan, hegazti migratzaileak bertatik igarotzen direlako eta, batez ere, estazio biologiko den aldetik, Saldropoko lautada guztia "Ehizerako Erreserba" izendatu izan delako.

Senderismoa: Inguru bikaina da Gorbeiako Parke Naturala senderismoan jarduteko. Saldropoko Toki Hezea inguratzen duen bidexka gezi horiz dago seinaleztaturik, eta bide emango digu ekosistema baliotsu honetaz gozatzeko eta bertako altxorrak aurkitzeko.

Zoom Bilbotik Gasteizera doan N-240 errepidetik joanda sartuko gara toki hezean, 38,5 kilometroan, Barazarreko ostatuaren aurrean. Egoera onean dagoen bidexka hartu eta 3 kilometro baino lehen utziko gaitu Saldropoko Jolasguneko Aparkalekuan.

Gutzira, 1,5 kilometroko ibilbidea osatzen du, eta laua da bertako lurra. Hori horrela, benetan erraz ibiliko gara bertan, naturaren, paisaiaren eta etnografiaren aldetiko elementu interesgarrietan blai.


Zenbait aholku:
  • Ez da toki hezera sartu behar, bertako fauna asalda daiteke-eta.
  • Ez erauzi edo hondatu loreak edo landareak, beraiek ere izaki bizidunak baitira.
  • Interesgarria izan daiteke landa-gidaliburua eramatea, hainbat sekretu
        erakutsi baitizkigu.
  • Erosotasunaren aldeko gomendioa: erabili mendi botak edo trekking
        egiteko oinetakoak.
  • Ez bota zaramarik bidexkara. Zaborrak uzteko toki aproposak daude.
  • Azken batean, naturari zor zaion begirunea duten begirale gisa jokatu besterik
        ez da egin behar.

    << itzuli